۱۳۹۴/۰۴/۲۵

اندازه پلوتن

سال‌ها حدس و گمان نسبت به اندازه‌ی دقیق پلوتن، با نزدیک شدن سفیر نام آشنای ما انسان‌ها به این سیاره‌ی کوتوله، که دورترین جرمی است که تاکنون مورد کاوش قرار گرفته، برطرف گردید. تا پیش از این، پژوهشگران بسیاری بر اساس مشاهدات و بررسی‌هایی که به کمک ابزاری که در اختیار داشتند (همچون تلسکوپ‌های مستقر بر روی زمین و یا تلسکوپ فضایی هابل)، تخمین دقیقی‌ از قطر این سیاره‌ی کوتوله نداشتند و تنها به شکل تقریبی، برآورد خود را اعلام کرده بودند. یکی‌ از دلایلی که اندازه‌گیری قطر پلوتن را از زمین دشوار می‌کند، وجود جو ِ، البته رقیق این سیاره‌ی کوتوله می‌باشد. جو پلوتن که تنها چیزی در حدود یک صدهزارم تا ۱ میلیونیم جو زمین تراکم دارد، از عناصری همچون نیتروژن، متان و مونوکسید کربن تشکیل شده است.
نخستین تلاش برای اندازه‌گیری اندازه‌ی پلوتن، توسط Millis و همکارانش در سال ۱۳۷۲ انجام گرفت و آن‌ها قطر این جرم دوردست را ۲۳۹۰ کیلومتر تخمین زدند. اما در سال‌های پس از آن، دیگر محققان، برآوردهای دیگری از ابعاد پلوتن ابراز داشتند که در چند مورد از آن‌ها، قطر پلوتن، از قطر تقریبی یکی‌ دیگر از اجرام فرانپتونی کشف شده در سال ۱۳۸۴ به نام اِریس (۲۳۲۶ کیلومتر) کمتر بود.

لازم به ذکر است که انجمن جهانی‌ نجوم بنا بر پیشنهادی که نخستین بار از طرف Neil deGrasse Tyson که یکی‌ از پژوهشگران بنام علوم کیهانی می‌باشد، ارائه شد و با وجود تمام مخالفت‌هایی که در ابتدا بر ضد آن ابراز گردید، در مرداد ماه سال ۱۳۸۵ با تصویب قطعنامه‌ای، بدون در نظر گرفتن پلوتن، ۸ جرم شناخته شده‌ی منظومه‌ی خورشیدی را، با رعایت ۳ شرط منحصر به فرد، در دسته‌ی «سیارات» طبقه‌بندی کرد، و بسیاری از دیگر اجرام منظومه‌ی ما را از جمله پلوتن که نتوانستند هر ۳ شرط را برآورده سازند، در دسته‌ی‌ دیگری همچون «سیارات کوتوله»، «سیارک‌ها» و غیره جای داد. به هر روی، با نزیک شدن افق‌های نو به پلوتن، این فرصت ارزشمند بالاخره برای دانشمندان مهیا شد تا به کمک یکی‌ از ابزار نصب شده بر روی این کیهان‌پیما به نام LORRI)) Long Range Reconnaissance Imager، به اندازه‌گیری‌ دقیق قطر پلوتن در روز ۲۲ تیر ماه بپردازند. بر اساس مشاهدات افق‌های نو، قطر پلوتن ۲۳۷۰ کیلومتر می‌باشد. در تصویر روبرو، اندازه‌ی پلوتن در مقام مقایسه با زمین نشان داده شده است. همانطور که مشخص است، ابعاد پلوتن، به شکل تقریبی، با پهنای کشور ایران قابل مقایسه است. البته با توجه به قطر ۲۳۷۰ کیلومتری پلوتن، مساحت این کره، با مساحت کشور روسیه قابل مقایسه است.

با این تفاسیر، مشخص شدن اندازه‌ی دقیق پلوتن، بر این واقعیت مهر تایید نهاد که پلوتن بزرگترین جرم در میان تمام اجرام فرانپتونی که تاکنون شناخته شده‌اند، می‌باشد. به این حال، منجمان همچنان به دنبال شکار اجرام فرانپتونی بزرگتر از پلوتن می‌باشند.