ستون‌های آفرینش

این یک ستون است، البته نه از نوع بنایی که از نوع کیهانی آن، ساخته شده از گاز و غبار کیهانی‌ و ستارگانی که در میان آن‌ از دید ما پنهان می‌باشند. این ستون قسمتی از یک ابر کیهانی بسیار بزرگ به نام «سحابی عقاب» می‌باشد که در دسته‌بندی مسیه، ام۱۶ شماره‌گذاری شده است و در فاصله‌ای نزدیک به ۷۰۰۰ سال نوری از ما قرار دارد. سن سحابی عقاب نزدیک به ۵/۵ میلیون سال می‌باشد، که در مقیاس کیهانی زمان بسیار اندکیست، اما در همین مدت کوتاه، فضای داخلی این ستون کیهانی خود خاستگاه ستارگان بیشماری بوده است که هر کدام در مرحله‌ای از روند تکامل خود بسر می‌برند. به همین دلیل است که در میان کیهان‌شناسان از این ساختار کیهانی به نام «ستون‌های آفرینش» نیز یاد می‌شود.

گاز و گرد و غباری که در نهایت چهار میلیارد و اندی سال پیش به تولد خورشید ما منجر شد نیز به احتمال زیاد در ساختاری مشابه سحابی عقاب قرار داشته است.

سحابی عقاب درون یکی از بزرگترین مناطق ستاره‌زایی کهکشان ما به نام «سحابی شاه‌تخته» (Carina Nebula) جای گرفته است. منطقه‌ای که می‌توان آن را در نیمکره‌ی جنوبی آسمان و در صورت فلکی مار دید.  ستاره‌شناس سوئیسی Philippe Loys de Chéseaux، سحابی عقاب را در اواسط قرن هجدهم کشف کرد، اما در واقع او نه خود سحابی که تنها خوشه‌ای از ستارگان اطراف آن را مشاهده کرده بود. همچنین، Charles Messier این سحابی را به طور یک‌جانبه در سال ۱۷۶۴ به عنوان بخشی از فهرست خود دوباره کشف کرد و این Edward Barnard آمریکایی بود که در سال ۱۸۹۵ اولین تصاویر را از این سحابی تهیه کرد.

اشکال درهم تنیده و پیچیده‌ای که در گوشه و کنار این ستون دیده می‌شود، ناشی از جریاناتی است که از جانب ستارگان داغ و پرحرارت و جوان درون سحابی ایجاد می‌شوند، ستارگانی که با ایجاد بادهای حاوی ذرات پرانرژی هر کدام سهمی در ساختن بخشی از این ستون دارند. رنگ‌ها نیز در این تصویر هر کدام عنصر ویژه‌ای را نشان می‌دهند: قرمز نشان دهنده‌ی گوگرد است، گاز اکسیژن به رنگ آبی نشان داده شده است و رنگ سبز نشان‌دهنده‌ی گاز هیدروژن است.

این پروشگاه کیهانی با گرد و غباری که ستارگان جوان به راه انداخته‌اند، نوزادان خود را از دید ما پنهان کرده است. در نور طبیعی آنچه تنها می‌توان دید گاز و گرد و خاک است. با این حال، حتی در میان این ابرهای تیره و تار نیز می‌توان نشانه‌هایی از فعالیت‌ ستارگان در حال تولد را مشاهده کرد. برای نمونه، در دو سوی منطقه‌ی تاریکی که در مرکز ستون دیده می‌شود، دو فواره‌ی از مواد گازی را می‌توان مشاهده کرد. جریانی از گازهای داغ که هرکدام طولشان ۱۰ سال نوری است و با سرعتی در حدود بیش از یک میلیون کیلومتر در ساعت در حرکت می‌باشند. این جریانات نشان از تولد ستارگان جوانی دارد که در آن منطقه همچنان در کلافی از گرد و غبار پیچیده شده و از دید ما پنهان می‌باشند. اما چگونه می‌توان داخل خود ستون‌ها را هم دید؟ آنچه که کنجکاوانه بدنبالش هستیم را نه در نور طبیعی که در تابش فروسرخ باید یافت. موشی (mouse) خود را بر روی این تصویر قرار دهید. آنچه خواهید دید، نمایی است که به کمک دوربین فروسرخ از ستون آفرینش گرفته شده است. هر دوی این تصاویر را هابل در ژانویه امسال (۲۰۱۵) تهیه کرده است. در سال ۲۰۰۹ نیز هابل چند ماهی پس از آنکه توسط کیهان‌نوردان سازمان ناسا در مدار زمین تعمیر شد، با استفاده از "دوربین نمای باز شماره ۳" خود (WFC3) تصاویر مشابهی را تهیه کرد.

دلیل آنکه می‌توان به کمک دوربین فروسرخ پرده از گاز و غباری که جلوی دید ما را گرفته است، برداشت، آنست که این دوربین‌ها نه به قسمتی از طیف الکترومغاطیس که از طرف اجرام کیهانی گسیل می‌شود و ما به آن "نور طبیعی" می‌گوییم، بلکه به قسمتی از آن که در پهنه‌ی فروسرخ موج قرار گرفته است و ما به آن در اصطلاح "تابش گرمایی" می‌گوییم، حساس می‌باشند. دمای گاز و غباری که ستون آفرینش را پدید آورده است بسیار ناچیز است؛ چیری در حدود تنها چند درجه کلوین بالاتر از صفر مطلق. در صورتی که ستارگان جوان و جویای نام، بسیار پرحرارت می‌باشند. به همین سبب، گاز و غباری که در نور طبیعی خوش می‌درخشد، در نمای فروسرخ جلوه‌ای نخواهد داشت و به جای آن، ستارگان داغ درون آن‌ها فرصت این را پیدا می‌کنند که در این تصاویر عرض اندام کنند.

بنا به باور بسیاری، ستون‌های آفرینش جزء معروف‌ترین تصاویری می‌باشد که هابل در طول بیش از ۲۵ سال فعالیت خود تهیه کرده است. در پژوهشی که در سال ۲۰۰۷ منتشر شد، این احتمال مطرح شد که یک انفجار ابرنواختری، نزدیک به شش هزار سال پیش می‌بایستی این ستون‌ها را از حالت حاضر خود خارج کرده باشد و بنابراین با رسیدن نور این واقعه تا حدود هزار سال دیگر به زمین می‌توانیم شاهد از هم پاشیدگی این ستون‌ها باشیم.